Heb jij te maken met een kind dat opvallend stiller is dan andere kinderen in de omgeving, zonder dat daar een duidelijke oorzaak voor is? Het kan dan soms lastig zijn om in te schatten of een kind verdrietig, verlegen of ‘gewoon even stil’ is. Ieder kind zit anders in elkaar. Qua karakter, aangeleerd gedrag en reacties vanuit emoties kunnen een grote rol spelen. Zelfs als een kind erg druk is en als ‘vervelend’ wordt ervaren kan hier verlegenheid achter zitten. Je kunt dit vaak terugzien in de tekeningen.
Wat is verlegenheid?
Verlegenheid is een onaangenaam, angstig gevoel wat mensen ervaren in het bijzijn van anderen. Verlegen kinderen ontwijken het liefst de aandacht van onbekenden en groepen mensen. Een voorbeeld: kinderen die met papa en mama meegaan naar een verjaardag en die bij binnenkomst direct hun hoofd verstoppen achter de benen van één van de ouders. Deze kinderen willen het liefst niet gezien worden en voelen zich op dat moment bij één van de ouders het meest veilig.
Verlegenheid beïnvloedt in verschillende maten het gedrag van kinderen. Waar het ene kind onzeker is om te presteren voor de klas, maar het tóch doet, is het andere kind te onzeker om überhaupt naar school toe te komen. Verlegenheid kenmerkt zich van blozen tot braken aan toe.
Hoe ontstaat verlegenheid bij een kind?
Vanuit onzekerheid ontstaat vaak verlegenheid. Bij sommige kinderen zit verlegenheid in het karakter, maar het kan ook worden “gemaakt” door ervaringen. Verlegenheid kan de kop opsteken als: kinderen regelmatig worden uitgelachen door hun ouders of klasgenoten, kinderen regelmatig de dupe zijn van een flauwe grap, kinderen gepest worden of als kinderen ouders hebben die overbezorgd zijn. Uiteraard zijn er nog veel meer voorbeelden maar dit is een kleine greep uit de mogelijkheden.
Verlegenheid kun je herkennen in een kindertekening. Een tekening zegt namelijk heel veel over, al dan niet onderliggende, gevoelens van kinderen. Om te achterhalen of een kind zich daadwerkelijk verlegen voelt, kun je een kindertekening laten analyseren door een deskundige. Deskundigen kunnen door de soorten de lijnen, patronen, kleuren en figuren in een kindertekening analyseren welke emoties en gevoelens er actief zijn op dat moment.
Zo herken jij verlegenheid van een kind in een tekening:
Kinderen tekenen zichzelf links onderaan op het papier
Kinderen kunnen een mens-huis-boom-tekening maken. Het mens laat op zo een tekening zien hoe kinderen zichzelf en de omgeving ervaren. Voordat kinderen beginnen met tekenen, bepalen zij: waar op het papier ze beginnen met tekenen en hoe groot de tekeningen gaan worden. Als kinderen zichzelf in het klein, links onderaan op het papier tekenen, voelen zij zich waarschijnlijk teruggetrokken en angstig. Deze gevoelens kunnen gevolgen hebben op de sociale ontwikkeling van kinderen. Als er door omstanders niet op de juiste manier met teruggetrokken-houdingen en angstgevoelens van kinderen wordt omgegaan, ontstaat er een grote kans dat kinderen verlegen worden.
Kinderen tekenen een mens zonder handen
Als kinderen mensen tekenen en de handen weglaten, kan dit iets zeggen over de verbintenis en het contact dat kinderen voelen met anderen. Armen staan namelijk symbool voor: omgang, contact en verbintenis. Als kinderen wel armen tekenen, maar geen handen, staan zij minder open voor contact of weten ze niet goed hoe zij met contact moeten omgaan. Dit kan duiden op verlegenheid.
Verlegen kinderen tekenen vaak met oranje
Oranje is de verzachte kleur van rood. Waar rood staat voor aandacht, staat oranje voor: kijk alsjeblieft zo min mogelijk naar mij. Ondanks het feit dat rood en oranje tegenpolen lijken te zijn, hebben deze twee kleuren wel wat met elkaar gemeen. Rood en oranje staan allebei voor warmte, maar ze geven ook aan dat er gevaar dreigt. Verlegen kinderen zullen dit ook zo ervaren. In een vertrouwde omgeving met vertrouwde mensen, voelen zij warmte. Als kinderen in een omgeving komen waar zij zich minder vertrouwd voelen, zullen zij dit ervaren als gevaar. Het gevaar zorgt ervoor dat kinderen zich bedreigd voelen. Die gevoelens resulteren in verlegenheid.
Herken jij verlegenheid bij een kind?
Heb jij in jouw omgeving te maken met een kind waarvan je vermoed dat hij of zij verlegen is én dit de ontwikkeling van het kind in de weg zit? Om een kind te kunnen helpen bij het uiten van gevoelens, kun je het kind laten tekenen. Een kind dat niet graag in de schijnwerpers staat, zal het lastiger vinden om onder woorden te brengen wat hij voelt. De informatie die je uit de tekening kunt laten halen is daardoor zeer nuttig om jou, en dus ook het kind, verder te helpen.